Το παλιό χωριό της Περίθειας βρίσκετε στο βόρειο μέρος της Κερκύρας σε υψόμετρο 650μ, στους πρόποδες του Παντοκράτορα, μέσα σε ένα κατάφυτο λεκανοπέδιο με πολλά δέντρα και πηγαία νερά.
Το χωριό σύμφωνα με την ιστορία της Κέρκυρας δημιουργήθηκε γύρω στο 740π.χ, και καταστράφηκε πολλές φορές. Στην σημερινή του μορφή κρατά τα χαρακτηριστικά της Βενετσιάνικης Αρχιτεκτονικής, υπήρξε πολυάνθρωπος οικισμός και το μαρτυρεί το πλήθος των οικιών, πολλά από τα σπίτια είναι παλιά Αρχοντικά με οικόσημα, με τις περίφημες καμάρες <μπότζοι>,με μαρμάρινες σκάλες και γενικά στοιχεία πλούσιας Αρχιτεκτονικής, επίσης σώζονται και εννέα γραφικές Εκκλησίες όπου ανήκουν σε διάφορες οικογένειες του χωριού και όπου από αυτές προήλθε και η ονομασία του χωριού <πέριξ των θείων >.
Για πολλούς αιώνες οι ορεσίβιοι κάτοικοι ζούσαν κυρίως από τη κτηνοτροφία. Η καταρχήν περιορισμένη γεωργία στο βουνό, κυρίως σε σιτηρά, όσπρια και αμπέλια, διευρύνθηκε στη συνέχεια με την απόκτηση και την καλλιέργεια κτημάτων στις χαμηλότερες και παραθαλάσσιες περιοχές. Εκεί κατέβαιναν και δούλευαν όλη την ημέρα οι Περιθειώτες και το βράδυ ανέβαιναν πάλι στο «Χωριό» όπως το ονόμαζαν. Όταν δε εξέλειπε ο φόβος των πειρατών και των διάφορων επιδρομέων, η κάθε οικογένεια, εκεί όπου είχε αποκτήσει το δικό της κτήμα, έκτισε μια δεύτερη κατοικία. Έτσι δημιουργήθηκαν οι 12 συνοικισμοί της Κάτω Περίθειας, ο πρώτος των οποίων, ο Άγιος Ηλίας, βρίσκεται σε απόσταση 6 χιλιομέτρων περίπου από το Κασσιόπη.
Η Άνω (Παλαιά) Περίθεια αποτελούσε την πρώτη έδρα του Δήμου Κασσωπαίων κατά τα έτη 1866 – 1912 όπου περιελάμβανε διοικητικά σχεδόν όλο το βόρειο τμήμα του νησιού της Κέρκυρας.
Μετά την ένωση των Επτανήσων το 1863 και την διαίρεση του νησιού σε Δήμους, έγινε πρωτεύουσα του Δήμου Κασσωπαίων με σταθμό Χωροφυλακής Δημαρχείο και Δημοτικό σχολείο κτήρια που σώζονται μέχρι σήμερα.
Το χωριό χωρίζετε σε δύο μέρη, το κεντρικό μέρος όπου βρίσκετε η πλατεία και το πέρα χωριό που χωρίζετε με ένα ρέμα.
Στο τέλος του 2ου Παγκοσμίου πολέμου το χωριό σταδιακά εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοι ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια της ελιάς και τον τουρισμό στα παράλια.
Πριν από αυτό όμως, το χωριό έσφυζε από ζωή. Στα μέσα της Άνοιξης, το χωριό ήταν πάντα πλήρες. Όλα τα μαγαζιά είχαν ανοίξει, οι αρχοντοχωριάτες της τελευταίας γενιάς κατέβαιναν τα απογεύματα στο Φόρο, αυτοί σπάνια έπαιζαν χαρτιά, ενώ μιλούσαν κυρίως για τα κοινά ή διηγιόντουσαν ενδιαφέρουσες ιστορίες. Όλα τα σπίτια έσφυζαν από ζωή. Τα ανοικτά παράθυρα όλων των σπιτιών τα βράδια φωτιζόταν με το αμυδρό φως της λάμπας πετρελαίου και της νύχτας τη γαλήνη διέκοπτε μόνον ο ήχος της φλογέρας των βοσκών και το κουδούνισμα των κοπαδιών που νυχτόβοσκαν στις γύρω βουνοπλαγιές. Που και που κάποιοι καλλίφωνοι νεαροί πήγαιναν κατά τις δέκα – έντεκα το βράδυ στο λόφο του Αγίου Παντελεήμονα (το ερειπωμένο εκκλησάκι πίσω από το παλιό σχολείο) και τραγουδούσαν. Κάποιες φορές τις μεταμεσονύκτιες ώρες γίνονταν και σερανάδες κάτω από συγκεκριμένα παράθυρα.
Η Παλιά Περίθεια είναι εξαίρετο δείγμα αρχιτεκτονικής και μέτρου. Αριθμεί περίπου 130 σπίτια κατασκευασμένα ως επί το πλείστον με βάση την βενετική αρχιτεκτονική και είναι χτισμένα από πέτρα όπως ακόμα και τα καλντερίμια του χωριού. Περιμετρικά του χωριού βρίσκονται 8 οκτώ εκκλησίες. Στην είσοδο του χωριού στέκεται το καμπαναριό του Αγίου Ιακώβου του Πέρση, ένα αξιόλογο θρησκευτικό μνημείο, που δίνουν ακόμη και σήμερα στον οικισμό αίγλη από το παρελθόν. Στην άλλη μεριά του χωριού βρίσκεται ο αρχαιότερος ναός του, ο Άγιος Νικόλαος της Πέτρας που είναι προχριστιανικός.
Η Παλιά Περίθεια ακόμα, έχει αναδείξει σπουδαίες προσωπικότητες όπως τον Χρήστο Τσιριγώτη, που ήταν ο πρώτος Έλληνας ψυχίατρος και ιδρυτής του ψυχιατρείου Κέρκυρας και γεννήθηκε το 1841. Ακόμα τον Ιωάννη Σαρακηνό, καθηγητή και ποιητή, ο οποίος στην ποιητική του συλλογή με τίτλο Στυφές Αλήθειες, έχει αφιερώσει ποίημα στο χωριό που γεννήθηκε. Τέλος, η Παλιά Περίθεια ενέπνευσε πολλούς ανθρώπους των επιστημών, των τεχνών και των γραμμάτων (π.χ. το γιατρό Δελακέζα, το μουσικοσυνθέτη Αλέκο Κάσσαρη), τους οποίους μπορούμε να συμμεριστούμε λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ομορφιά και την αύρα αυτού του τόπου.
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ
ΛΙΤΑΝΕΙΑ ΠΑΛΙΑΣ ΠΕΡΙΘΕΙΑΣ
Κάθε χρόνο, την τελευταία Κυριακή του Ιουλίου τελείται στην Παλιά Περίθεια η Λιτανεία προς τιμήν της Παναγίας, που το 1863 μετά από σχετικές παρακλήσεις είχε σώσει τη νεολαία του χωριού από μια θανατηφόρα επιδημία.
Ποιήμα του Ιωάννη Σαρακηνού
( Καθηγητής Φιλολογίας - Ποιητής)
από την ποιητική συλλογή " ΣΤΥΦΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ "
αφιερωμένο στην Παλαιά Περίθεια
